Na zwiększenie opłacalności inwestycji w energię ze słońca niebagatelny wpływ miało rozliczenie w ramach systemu opustów. Rozwiązanie to polegało na tym, że jako producenci zielonej energii korzystaliśmy z niej pokrywając własne potrzeby, a nadwyżkę przekazywaliśmy do sieci, niejako ją magazynując. W okresie, kiedy panele fotowoltaiczne produkowały mniej prądu, 80% (instalacje do 10 kWp) lub 70% (instalacje o mocy od 10 do 50 kWp) zgromadzonej energii mogliśmy odebrać w ramach systemu opustów. Sprawiało to, że produkowana energia nigdy nie przepadała, nawet jeśli nie wykorzystywaliśmy jej od razu. Było to szczególnie korzystne w naszej szerokości geograficznej, gdzie niewykorzystaną energię elektryczną z miesięcy letnich mogliśmy spożytkować w zimie, kiedy instalacja fotowoltaiczna produkowała dla nas o wiele mniej prądu. Tak efektywny obieg energii powodował, że zwiększała się wydajność instalacji i podnosiła opłacalność inwestycji. Koszt samego przedsięwzięcia dzięki temu był również bardziej uzasadniony.

Dlaczego mówimy o tym w czasie przeszłym? Otóż od 1 kwietnia 2022 roku system opsutów został zastąpiony przez system sprzedażowy. Co się zmieniło? Od początku kwietnia prosumenci nadwyżki energii sprzedają do sieci po średniej cenie hurtowej z poprzedniego miesiąca, a od 2024 roku będą rozliczać się po średniej cenie godzinowej. Środki uzyskane ze sprzedaży energii zasilą ich indywidualne konto i utworzą depozyt prosumencki.

Jeśli nasze zapotrzebowanie jest większe niż ilość energii, którą w danej chwili wyprodukowała nasza instalacji fotowoltaiczna, wówczas powstałą różnicę uzupełniamy energią kupioną z sieci. Płacimy za nią tyle samo co osoby, które nie posiadają fotowoltaiki – według wybranej przez nas grupy taryfowej wraz ze wszystkimi opłatami dystrybucyjnymi. Opłatę tę możemy uregulować środkami, które udało nam się wcześniej zgromadzić na naszym depozycie prosumenckim.

Czy nowy system obejmie wszystkich prosumentów? Otóż niekoniecznie. Z systemu opustów przez kolejnych 15 lat mogą korzystać osoby które mają już fotowoltaikę lub do 31 marca złożyły u Operatora Sieci Dystrybucyjnej wniosek o podłączenie instalacji fotowolaticznej do sieci. Po tym czasie przejdą na system sprzedażowy. Mogą zdecydować się na to również wcześniej. A co z nowymi prosumentami? Ich obowiązuje okres przejściowy, który trwa trzy miesiące. Oznacza to, że do końca czerwca rozliczają się jeszcze w systemie opustów, aby od lipca przejść na system sprzedażowy.

Jak system sprzedażowy wpłynie na opłacalność fotowoltaiki? Pod pewnymi względami będzie on z pewnością mniej opłacalny niż system opustowy. Jest to związane oczywiście z tym, że energią będziemy handlować na linii prosument-sprzedawca energii. Cena energii z rynku hurtowego niejednokrotnie może być niższa niż cena energii, po której kupujemy prąd. Dochodzą do tego wszystkie opłaty związane z dystrybucją, których w poprzednim modelu nie ponosiliśmy. Te czynniki wpływają na to, że czas zwrotu z naszej inwestycji może ulec wydłużeniu nawet o kilka lat.

Sposobem na poradzenie sobie z systemem sprzedażowym ma być zwiększenie autokonsumpcji, czyli zużywanie wyprodukowanej energii na bieżące potrzeby gospodarstwa domowego. Pomóc nam w tym mają przede wszystkim magazyny energii, w których będziemy mogli przechowywać nadwyżki wyprodukowanego prądu. W momencie naszego zwiększonego zapotrzebowania odbierzemy do 95% zgromadzonej w nich energii i tym samym, nie będziemy musieli sprzedawać ani kupować energii z sieci. Jest to jednak kolejny element instalacji, który musimy uwzględnić w naszych wydatkach i który podniesie koszt całego przedsięwzięcia. I to wcale nie mało, bo cena magazynów energii o pojemnościach najczęściej stosowanych w gospodarstwach domowych kształtuje się obecnie na poziomie od 15 do 50 tys. złotych. Dlatego też Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 15 kwietnia uruchomił czwartą edycję programu Mój Prąd, w której poza instalacją fotowoltaiczną dofinansowane są także magazyny energii i ciepła oraz systemu zarządzania energią w budynkach.

Czy są jeszcze jakieś sposoby, dzięki którym możemy podnieść opłacalność naszej inwestycji? Jak najbardziej. Warto pamiętać o tym, aby projektując instalację fotowoltaiczną jej nie przewymiarować tzn. nie dobrać zbyt dużej mocy względem naszego zapotrzebowania. Kolejnym sposobem jest zaprogramowanie urządzeń energochłonnych, takich jak pralka, zmywarka etc., na pracę w ciągu dnia, kiedy fotowoltaika produkuje najwięcej energii. Warto także rozważyć montaż klimatyzacji, która latem schłodzi nasz dom, natomiast w okresie jesienno-zimowym będzie mogła go dla nas ogrzać. W ten sposób również na bieżąco wykorzystamy energię produkowaną przez naszą instalację. Ostatnim punktem na naszej liście jest zmiana grupy taryfowej z jednostrefowej (G11) na dwustrefową (G12 lub G12w). Korzystając z taryfy, w której za energię płacimy mniej w porze nocnej, możemy zminimalizować koszty wynikające z zakupu energii z sieci.